‘What cuts wood is not a saw but an idea of what will be a table’.

Op tafel het boek waarmee Willem Hermans (samen met John Westrik) ‘zijn’ serie afsluit. Met dit vijfde en laatste publicatie van Atelier Stad wordt de theorie van de onderzoeksprojecten uit de eerste vier delen verbonden met de huidige praktijk. Het lijkt een beetje op de koppeling die we maken met Schatbewakers tussen de gemaakte/geplande stad en de geleefde stad.

Goed gebruik

Het lijkt een goed gebruik om bij het stoppen van het academisch werk nog een laatste publicatie te maken. Eerder trof ik bij een bezoek aan de TU/e (Eindhoven) een expositie met ruimtelijke modellen en een rijkelijk geïllustreerde publicatie van Gijs Wallis de Vries over Piarnesi’s Campo Marzio; ‘Archescape, The Piranesi flights’.

In deze context moet ik dan vervolgens denken aan de publicatie van Evert Kleijer; Instrumenten van de architectuur, De compositie van gebouwen.

Over het ontwerpproces – dat wil zeggen wat je doet en in welke volgorde – wordt niet al te veel gesproken. Om een ontwerpproces op gang te brengen is en opgave nodig. In een veelheid en gedifferentieerdheid van overwegingen ligt vervolgens de basis van het proces. Sommige meetbaar of benoembaar en daarmee samen te vatten een in een programma van eisen. Maar daarnaast zijn er andere aspecten ideële of psychologische, die in een programma vaak slecht uit de verf komen of achterwege blijven.

Genius Loci

Het boek van Kleijer begint onder het kopje ‘Genius Loci’ (de geest van de plek) met een lyrische omschrijving van een dal, waarin Kleijer zijn zomerhuis vindt. Genius loci, een van de belangrijkste niet te beschrijven aspecten van een opgave. Het bezoeken van de locatie na het duidelijk krijgen van de vraagstelling vind ik dan ook essentieel.

In die periode droomde we van een plek richting het zuiden en oriënteerde we ons op buitenlandse mogelijkheden. Het liep anders.

De omschrijving in het boek raakt mij, maakt mij nieuwsgierig, omdat de plek wel omschreven maar niet benoemd wordt. Een zoektocht begint. De heer Kleijer blijkt van de oude stempel en is niet digitaal vindbaar. Hoe kan ik hem vinden? Uiteindelijk lukt het mij zijn adres te achterhalen en schrijf ik hem op de ouderwetse manier een brief. Die zomer gaan we op onderzoek uit, vinden en bezoeken de locatie en proeven zelf de ‘Genius Loci’.

Actie nemen op geraakt worden door een zoekproces in te zetten kan mooie ervaringen opleveren.

#ArchitectuurNomaden

#degeestvandeplek